QR code چیست؟ چطور کار می‌کند و امنیت آن چقدر است؟ + آموزش ساخت qr code

تکنولوژی روز به روز در حال پیشرفت است. امکانات جذابی که قدیم‌ترها فکرش را هم نمی‌کردیم. اما امروزه به بخشی از زندگی ما تشکیل شده‌اند. در این نوشتار سیر تا پیاز QR code را بررسی کردیم و به آموزش ساخت qr code پرداختیم. همراهِ مجله اون با مَن باشید 🙂

اینم بخونید بد نیست: فریمور مودم چیست و چطور آن را آپدیت کنیم؟

QR code چیست؟

اگر بدانید QR مخفف چیست، به سادگی مفهوم کیو آر کد را نیز درک خواهید کرد. QR code فضایی است که می‌تواند مقدار زیادی اطلاعات را در خود نگه دارد. اما فارغ از حجم اطلاعات ذخیره‌شده، بعد از اسکن توسط کاربر باید فوری دسترسی به اطلاعات فراهم شود. به خاطر همین به آن Quick Response یا پاسخ سریع می‌گویند.

QR code یک نوع بارکد (barcode) است که به راحتی توسط دستگاه‌های دیجیتال قابل خواندن است. بارکدی که اطلاعات را به صورت مجموعه‌ای از پیکسل‌ها و در یک شبکه مربعی شکل ذخیره می‌کند. بارکدها بیشتر برای ردیابی اطلاعات در زنجیره تامین به کار گرفته می‌شوند.

از آن جا که امروزه، بیشتر گوشی‌های هوشمند به صورت داخلی (built-in) قابلیت خواندن کدهای کیو آر را دارند؛ بیشتر از قبل در کمپین‌های بازاریابی و تبلیغات به کار گرفته می‌شوند. اخیرا بعد از همه‌گیری ویروس کرونا، این کدها کمک زیادی به شناسایی بیماری و کاهش سرعت رشد ویروس کردند.

اینم بخونید بد نیست: کابل hdmi چیست و انواع کابل hdmi کدامند؟

تاریخچه کوتاه QR code

اولین سیستم QR code سال 1994 توسط شرکت ژاپنی Denso Wave، که یکی از زیرمجموعه‌های خودروسازی تویوتا است، اختراع شد. در آن زمان، آن‌ها به روش دقیق‌تری برای ردیابی وسایل نقلیه و قطعات مختلف در خط تولید نیاز داشتند. برای رسیدن به این هدف، نوعی بارکد را توسعه دادند که می‌توانست واژه‌نگارهای کانجی، کانا و حروف الفبا را رمزگذاری کند.

کدهای QR چطور خوانده می‌شوند و چقدر فضا دارند؟

بارکدهای استاندارد فقط از یک جهت خوانده می‌شوند. از بالا به پایین. این یعنی فقط می‌توانند اطلاعات کمی را معمولا در قالب حروف الفبا ذخیره کنند. اما QR code به صورت دوطرفه خوانده می‌شود. یعنی هم از بالا به پایین و هم از چپ به راست. همین موضوع باعث می‌شود که اطلاعات بیشتری را بتوان در آن‌ها ذخیره کرد.

داده‌های ذخیره شده در QR code می‌تواند شامل آدرس سایت‌های اینترنتی (URL)، شماره تماس یا حداکثر 4.000 کاراکتر متنی باشد.

کاربردهای qr code چیست و چرا ساخته می‌شود؟

• ساخت لینک مستقیم برای دانلود اپلیکیشن از Apple App Store یا Google Play Store
• احراز هویت و تایید اطلاعات برای ورود به حساب‌های کاربری
• دسترسی به شبکه Wi-Fi با ذخیره اطلاعاتی مثل نام مودم (SSID)، رمز عبور و نوع رمزنگاری (encryption)
• ارسال و دریافت اطلاعات پرداخت برای دریافت یا واریز وجه
• و موارد دیگر

یک شرکت بریتانیایی به نام QR Memories، دست به اقدام جالبی زده است. این شرکت QR code را روی سنگ قبر افراد می‌گذارد و افراد می‌توانند با اسکن این کد، درباره زندگی فرد اطلاعات بیشتری به دست بیاورند. (البته اگر از فرد یک آگهی ترحیم یا خبر به صورت آنلاین وجود داشته باشد.)

اینم بخونید بد نیست: آموزش گذاشتن کادر در پاورپوینت 2010 تا 2019 در ویندوز و مک‌اواس

qr code چطور رشد کرد و در اختیار مردم قرار گرفت؟

تیم توسعه‌دهنده QR code می‌خواستند اسکن کد را تا جای ممکن آسان کنند. و کاربر وقت خودش را برای درست نگه داشتن گوشی در یک زاویه یا حالت خاص هدر ندهد. همچنین لازم بود که طراحی کیو آرکد متمایز باشد تا به آسانی تشخیص داده شود. همین موضوع آن‌ها را به سمت استفاده از یک مربع نمادین حرکت داد. مربعی که هنوز هم استفاده می‌شود.

در یک حرکت بسیار زیبا، شرکت Denso Wave محصول خود را (QR code) در اختیار عموم گذاشت و گفت که دنبال ثبت اختراع این سرویس نیست. به این ترتیب هر کسی می‌تواند کد QR خودش را بسازد و در اختیار دیگران بگذارد.

پذیرش اولیه این ایده، خیلی کند بود. سال 2002 میلادی اولین تلفن‌های همراه با قابلیت خواندن کد کیو آر (QR readers) در ژاپن وارد بازار شدند. اما نقطه اوج پذیرش این تکنولوژی، ظهور تلفن‌های هوشمند بود که استفاده از QR code را به شدت گسترش داد.

سال 2020 میلادی، Denso Wave سرویسی که ساخته بود را بهبود و گسترش داد. QR code جدید قابلیت‌های جالبی مثل ردیابی، محافظت از برند و جلوگیری از جعل دارد. هر روز هم کاربردهای کیو آرکد بیشتر از قبل می‌شود. مثلا پرداخت‌های آنلاین و تعیین موقعیت اشیاء در واقعیت افزوده.

چطور یک QR code را اسکن کنیم؟

بیشتر تلفن‌های همراه در دوربین خود قابلیت خواندن کدهای کیو آر را به شکل داخلی (built-in) دارند. این مورد درباره بعضی از تبلت‌ها مثل iPad اپل هم صدق می‌کند. اگر گوشی شما قدیمی باشد، برای خواندن QR code نیاز به یک اپلیکیشن جانبی دارید. این برنامه‌ها به سادگی در گوگل پلی استور و Apple App Store پیدا می‌شوند.

• برنامه QR reader یا دوربین گوشی خود را باز کنید.
• آن را روی QR code خود ببرید. (باید از هر زاویه‌ای که گوشی را می‌گیرید، اطلاعات دریافت شود.)
• داده موردنظر شما روی صفحه نمایش نشان داده می‌شود. برای مثال اگر برای ورود به تلگرام در محیط دسکتاپ از QR code استفاده کردید، بلافاصله این اپلیکیشن برای شما باز خواهد شد.

اینم بخونید بد نیست: تمام چیزهایی که باید درباره کوادروتور یا کوادکوپتر بدانید!

آیا QR code امن است؟ با خیال راحت از آن استفاده کنیم؟

هکرها می‌توانند URLهای مخرب حاوی بدافزار را داخل یک QR code قرار دهند که پس از اسکن توسط کاربر، داده‌های او را از تلفن همراه استخراج کند. همچنین احتمالا حملات فیشینگ (Phishing) هم وجود دارد. به این شکل که هکر در QR code یک URL جاسازی کرده و کاربر را به صفحات دروغین هدایت می‌کند. جایی که ممکن است اطلاعات مالی و شخصی کاربران دزدیده شود.

از آنجا که خواندن QR code برای عموم مردم ممکن نیست، هکرها می‌توانند بدون ایجاد شک آن‌ها را تغییر دهند و کاربران موفق به شناسایی QR code غیرواقعی نخواهند شد. با اینکه خیلی از کاربران از QR code در زندگی روزمره خود استفاده کرده‌اند، اما باز هم از امکانات گسترده آن خبر ندارند. مثلا برای ورود به تلگرام یا واتساپ از این کدهای جادویی کمک گرفته‌اند.

خطرهای احتمالی QR code متنوع است. مثلا مهاجم می‌تواند ایمیل بنویسد یا مخاطب جدیدی به لیست مخاطبان شما اضافه کند. به طور کلی گوشی‌های همراه نسبت به لپ‌تاپ‌ها بیشتر در معرض خطر هستند. چون کدهای کیو آر در موبایل اجرا می‌شوند.

آیا QR code ها اطلاعات شخصی ما را جمع‌آوری می‌کنند؟

هنگام ساخت qr code این نگرانی برای همه کاربران وجود دارد که نکند اطلاعات شخصی ما در قالب این ابزارها دزدیده شود. نرم‌افزارها و ابزارهای ساخت کیوآرکد اطلاعات شخصی کاربران را جمع نمی‌کنند. اگر با یک ابزار qr code جدیدی بسازید، اطلاعات زیر را از کاربران دریافت خواهید کرد:

• موقعیت مکانی (location)
• تعداد دفعاتی که QR code اسکن شده، به اضافه بازه زمانی آن
• سیستم‌عامل دستگاهی که اسکن را انجام داده است. (مثلا اندروید یا آیفون)

اینم بخونید بد نیست: گیف یا جیف؟ تلفظ صحیح GIF کدام است؟

بعد از ساخت qr code ممکن است آن را هک کنند؟

QR code به خودی خود قابل هک نیست. خطر اصلی در کار با این تکنولوژی جذاب، زمانی به وجود می‌آید که از یک منبع ناشناس و نامطمئن یک کد خاص را اسکن کنیم.

همانطور که کمی قبل‌تر اشاره کردم، هکرها می‌توانند QR code های مخرب ساخته و آن‌ها را بین کاربران دست به دست کنند. نه اینکه یک QR code ساخته شده را هک کنند.

به همین دلیل فقط و فقط QR codeهایی را اسکن کنید که از فرستنده و منبع آن مطمئنید.

اینم بخونید بد نیست: بهترین استریمرها و یوتیوبرهای جهان را بشناسید!

نحوه ساخت qr code (قدم به قدم)

ابزارهای آنلاین زیادی برای ساخت qr code وجود دارد. بعضی از آن‌ها رایگان و بعضی پولی هستند. بعضی از آن‌ها هم ترکیبی از این دو. ما در این آموزش از سایت قدرتمند qr-code-generator.com استفاده می‌کنیم. اما کمی جلوتر سایز ابزارها را نیز معرفی می‌کنم که اگر خواستید آن‌ها را هم امتحان کنید. خب مراحل انجام کار به این شکل است:

ابتدا وارد سایت شوید (لینک ورود به وب‌سایت qr-code-generator.com)

توصیه می‌کنم برای دسترسی کامل به امکانات برنامه (مثل اضافه کردن لوگو و غیره) در این سایت ثبت‌نام کنید. امکان ثبت‌نام با گوگل هم فراهم شده تا سرعت کار بیشتر شود.

بعد از ثبت‌نام در شروع کار از شما خواسته می‌شود که صنعت خود را مشخص کنید.

نوع QR code موردنظر خود را انتخاب کنید. در زمان نگارش این مقاله (دی 1400) 14 مدل مختلف برای انتخاب وجود دارد. محبوب‌ترین آن Website است. بعد از انتخاب Next را بزنید.

سپس با توجه به موردی که انتخاب کردید، اطلاعاتی از شما خواسته می‌شود. اینجا ما Website را انتخاب کردیم و سرویس ازمان آدرس صفحه موردنظر را خواست.

در صفحه بعد قابلیت‌های زیادی برای شخصی‌سازی در اختیارتان قرار می‌گیرد.

• در بخش Frame و QR CODE ظاهر کیوآرکد خود را مشخص کنید.
• از قسمت LOGO می‌توانید فایل لوگو خود را اضافه کنید.

در نهایت با زدن دکمه DOWNLOAD خروجی کار را دانلود کرده و در جاهایی که دوست دارید استفاده کنید.

آموزش ویدئویی ساخت qr code