دایرکت ایکس چیست و چطور آن را نصب و آپدیت کنیم؟

Microsoft DirectX (مایکروسافت دایرکت ایکس) مجموعه‌ای از رابط‌های کاربری برنامه‌نویسی (API) است که بعضی از کارهای مربوط به نمایش چندرسانه‌ای (multimedia)، مخصوصا بازی‌های رایانه‌ای و ویدئو در ویندوز را بر عهده دارد. در این محتوای آموزشی از مجله اون با من، بررسی می‌کنیم که دایرکت ایکس چیست و چه کاربردهایی دارد.

دایرکت ایکس چیست؟

دایرکت ایکس از تعداد زیادی API برای مدیریت نمایش محتوای رسانه‌ای استفاده می‌کند. از آنجایی که اول نام APIهای استفاده شده با Direct شروع می‌شود، (مثل Direct3D، DirectDraw، DirectPlay، DirectSound و…) این مجموعه DirectX نام گرفت.

بعدها که Microsoft سراغ ساخت و توسعه کنسول بازی رفت، از حرف X در کنسول خود استفاده کرد (Xbox X) تا به همه نشان دهد که کنسول بازی آن‌ها با تکنولوژی DirectX سازگار است. الگوی نام‌گذاری مایکروسافت به این شکل است که از کارکتر X در اول اسم کتابخانه‌های خود استفاده می‌کند، مثل XInput یا XACT. اما در APIهای ویندوز از همان الگوی قبلی (Direct در ابتدای اسم) پیروی می‌کند، مثل Direct2D یا DirectWrite. اولین نسخه DirectX سال ۱۹۹۵ معرفی شد و طی این سال‌ها به‌روزرسانی‌های مختلفی داشته است.

به زبان ساده، دایرکت ایکس در طول این سال‌ها به بازی‌سازان کمک کرده تا بازی‌هایی بسازند که با بیشتر اجزای کامپیوتر یا لپ تاپ شما سازگار باشد. به کمک DirectX بازی‌سازان در عین حال که امنیت و یکپارچگی را حفظ می‌کنند، بهتر می‌توانند با بخش‌های مختلف کامپیوتر شما مثل کارت گرافیک یا RAM صحبت کنند.

اینم بخونید بد نیست: بهترین موتورهای بازی سازی دنیا را بشناسید

مزایای دایرکت ایکس چیست؟

استفاده از DirectX مزایای زیادی دارد. همانطور که می‌دانید کامپیوترها و لپ‌تاپ‌های بسیار متنوعی در بازار موجود هستند. به این شکل که نمی‌توان هر بازی را برای یک سخت‌افزار خاص بهینه کرد. اینجاست که دایرکت ایکس وارد شده و به عنوان یک پل یا واسط بین دستگاه و بازی رایانه‌ای (یا سایر عناصر مالتی‌مدیا مثل ویدئو) قرار می‌گیرد.

بر خلاف کنسول‌های بازی (مثل پلی‌استیشن و ایکس‌باکس)، در ویندوز می‌توانید سخت‌افزارهای متنوعی را انتخاب و استفاده کنید. برای مثال هنگام خرید کارت گرافیک، می‌توانید از مدل GeForce GTX 1660 که ارزان‌قیمت است استفاده کنید. یا برای مثال GeForce RTX 2080 Ti را انتخاب کنید که حدود ۱۵۰۰ دلار قیمت دارد. همچنین هنگام انتخاب مادربرد، رم و سایر اجزا نیز دستمان خیلی باز است. همین تنوع گسترده کار بازی‌ساز را سخت و اهمیت دایرکت ایکس را برای ما دو چندان می‌کند.

از ویندوز 95 به بعد مایکروسافت برای افزایش امنیت کاربران، دسترسی به سخت‌افزارهای سطح پایین را کمی محدودتر کرد. به همین خاطر بازی‌سازان به مشکل خوردند و راهکار مایکروسافت ارائه دایرکت ایکس بود.

DirectX تنها مجموعه API موجود در بازار نیست، اما به خوبی با ویندوز سازگار شده و نسخه Native (بومی) برای ویندوز است. برخلاف استاندارد OpenGL که برای سیستم‌عامل‌های دیگر هم عرضه می‌شود. با معرفی DirectX 12 Ultimate,، مایکروسافت مرز بین کامپیوترهای شخصی (PC) و ایکس‌باکس‌های سری X را از بین برد. به این ترتیب بازی‌سازان خیلی سریع و راحت می‌توانند بین پلتفرم‌های مختلف مایکروسافت جابه‌جا شوند.

چطور دایرکت ایکس را در کامپیوتر و لپ تاپ خود نصب کنیم؟

دایرکت ایکس یک برنامه مستقل نیست که آن را جداگانه نصب کنیم. این سرویس با ویندوز عرضه می‌شود و فقط می‌توانید از ویندوز آن را به‌روزرسانی کنید. دایرکت ایکس هیچ نصب‌کننده (installer) تحت وبی ندارد. هیچکدام از ابزارهای نصب دایرکت ایکس آنلاین را جدی نگیرید. مایکروسافت چنین ابزاری را توسعه نداده است.

برای به‌رزورسانی دایرکت ایکس باید ویندوز خود را آپدیت کنید و این سرویس هم با آپدیت ویندوز از بخش Windows Update به‌روز می‌شود. قبل از آپدیت دایرکت ایکس در چند قدم ساده، باید نسخه فعلی خود را تشخیص دهید:

• روی آیکون Start ویندوز کلیک کرده و عبارت dxdiag را تایپ کنید. بعد از تایپ این برنامه را اجرا کنید.
• به صورت پیش‌فرض در زبانه System قرار دارید. در پایین صفحه روبه‌رو گزینه DirectX version نسخه دایرکت ایکس را مشاهده می‌کنید.

اینم بخونید بد نیست: آموزش تشخیص ورژن دایرکت ایکس (directx) در ویندوز

تا زمانی که ویندوز شما آپدیت باشد، نسخه آخر دایرکت ایکس هم در سیستم‌تان وجود خواهد داشت. پس برای آپدیت DirectX کافی‌ست ویندوز خود را آپدیت کنید. برای انجام این کار مراحل زیر را دنبال کنید:

• روی Start ویندوز کلیک کرده و عبارت Check for updates را تایپ و اجرا کنید. (با تایپ updates هم در اولین جستجو به این گزینه می‌رسید.)
• در صفحه باز شده روی دکمه Check for updates کلیک کنید تا ویندوز شروع به جستجوی آخرین به‌روزرسانی‌های موجود کند.
• بعد از نصب آپدیت‌ها، نسخه دایرکت ایکس شما هم به‌روز می‌شود.

معرفی نسخه‌های مختلف DirectX

• DirectX 9: دایرکت ایکس ۹ در سال ۲۰۰۲ برای Windows 98، ویندوز اکس پی و ME منتشر شد.
• DirectX 10: در اواخر سال ۲۰۰۶ با معرفی ویندوز ویستا از این آپدیت اساسی رونمایی شد.
• DirectX 11: مایکروسافت این نسخه دایرکت ایکس را در رویداد Gamefest 08 معرفی کرد.
• DirectX 12: سال ۲۰۱۴ با معرفی نسخه ۱۲، دایرکت ایکس تغییرات شگفت‌انگیزی را تجربه کرد.
• DirectX 12 Ultimate: سال ۲۰۲۰ معرفی شد و یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های آن، امکان توسعه بازی برای پلتفرم‌های ویندوز و ایکس‌باکس بود.

نکته: به نسخه‌های ۱ تا ۸ دایرکت ایکس اشاره‌ای نکردیم.